تروما در هر سنی میتواند ویرانگر باشد، اما تأثیر آن بر ذهن و روان در حال رشد کودکان و نوجوانان میتواند پیچیدگیهای منحصربهفردی داشته باشد. کودکان دنیا را متفاوت از بزرگسالان تجربه میکنند و واکنشهایشان به رویدادهای ترسناک نیز متفاوت است. به همین دلیل، ارزیابی اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) در این گروه سنی نیازمند ابزارها و رویکردهایی است که با دنیای آنها سازگار باشد. شاخص واکنش PTSD دانشگاه UCLA۱ یکی از معتبرترین و پرکاربردترین ابزارها در این حوزه تخصصی است.
چرا ارزیابی PTSD در کودکان متفاوت است؟
کودکان، به ویژه در سنین پایینتر، ممکن است توانایی کلامی لازم برای توصیف دقیق احساسات و تجربیات درونی خود را نداشته باشند. واکنش آنها به تروما اغلب از طریق رفتارها و بازیهایشان نمایان میشود. برخی از تفاوتهای کلیدی عبارتند از:
- بیان علائم از طریق بازی: یک کودک ممکن است جنبههای رویداد آسیبزا را به طور مکرر در بازیهای خود بازسازی کند.
- کابوسهای ترسناک بدون محتوای مشخص: برخلاف بزرگسالان، کابوسهای کودکان ممکن است مستقیماً به رویداد مرتبط نباشد و به شکل هیولاهای ترسناک ظاهر شود.
- بازگشتهای رفتاری: کودکی که قبلاً آموزش توالت رفتن را دیده، ممکن است دوباره دچار شبادراری شود یا تواناییهای کلامی خود را از دست بدهد.
- وابستگی به گزارش والدین: متخصصان برای درک کامل تصویر، به شدت به مشاهدات و گزارشهای والدین یا مراقبان اصلی کودک وابسته هستند.
این تفاوتها نشان میدهد که استفاده از ابزارهای طراحیشده برای بزرگسالان، مانند CAPS-5، برای کودکان مناسب نیست و به ابزارهای حساس به رشد۲ نیاز داریم.
معرفی شاخص واکنش PTSD دانشگاه UCLA
این شاخص (UCLA PTSD Reaction Index) که بر اساس معیارهای DSM-5 بهروزرسانی شده، یک ابزار ارزیابی جامع است که به طور خاص برای سنجش میزان مواجهه با تروما و شدت علائم PTSD در کودکان و نوجوانان (معمولاً در بازه سنی ۷ تا ۱۷ سال) طراحی شده است.
رویکرد چندوجهی: کودک، والدین و متخصص
یکی از نقاط قوت اصلی این ابزار، رویکرد چندinformant۳ آن است. شاخص UCLA معمولاً شامل سه نسخه مجزا است:
- نسخه کودک/نوجوان: سوالات با زبان ساده و قابل فهم برای خود کودک یا نوجوان طراحی شده است.
- نسخه والدین/مراقب: از والدین یا مراقب اصلی خواسته میشود تا مشاهدات خود را از رفتارها و علائم کودک گزارش دهند.
- نسخه مصاحبه بالینی: راهنمایی برای متخصص جهت انجام یک مصاحبه ساختاریافته با کودک و والدین.
ترکیب اطلاعات از این سه منبع به متخصص کمک میکند تا به یک ارزیابی دقیق و همهجانبه دست یابد.
ساختار و محتوای متناسب با رشد
این شاخص نه تنها علائم اصلی PTSD (نفوذ، اجتناب، تغییرات خلق و شناخت، و برانگیختگی) را پوشش میدهد، بلکه به اختلال عملکردی۴ نیز توجه ویژهای دارد. سوالات به بررسی تأثیر علائم بر حوزههای کلیدی زندگی کودک میپردازند، از جمله:
- عملکرد تحصیلی و تمرکز در مدرسه.
- روابط با دوستان و همسالان.
- روابط با اعضای خانواده.
- فعالیتهای روزمره و علایق.
این نگاه جامع به متخصص کمک میکند تا شدت مشکل و نیاز به مداخله درمانی را بهتر ارزیابی کند.
کاربردهای بالینی و پژوهشی شاخص UCLA
این ابزار به طور گسترده در کلینیکهای سلامت روان کودک و نوجوان، مدارس، مراکز مداخله در بحران و برنامههای حمایتی پس از بلایای طبیعی استفاده میشود. در حوزه پژوهش نیز، شاخص UCLA ابزاری استاندارد برای مطالعه شیوع PTSD در کودکان و ارزیابی اثربخخشی روشهای درمانی مختلف مانند درمان شناختی-رفتاری متمرکز بر تروما (TF-CBT) است.
اهمیت اجرای تخصصی و حساس به تروما
صحبت کردن با یک کودک درباره تجربیات ترسناک، مهارتی بسیار حساس و تخصصی است. اجرای شاخص UCLA صرفاً خواندن چند سوال نیست. متخصص باید بتواند:
- یک فضای امن و مبتنی بر اعتماد با کودک و خانواده ایجاد کند.
- از زبان و تکنیکهای متناسب با سن کودک (مانند استفاده از نقاشی یا بازی) برای تسهیل ارتباط استفاده کند.
- نشانههای پریشانی در کودک را تشخیص دهد و در صورت نیاز مصاحبه را متوقف کرده یا از تکنیکهای آرامسازی استفاده کند.
- اطلاعات به دست آمده از منابع مختلف را به درستی یکپارچه و تفسیر کند.
به همین دلیل، این ابزار فقط باید توسط روانشناسان کودک، روانپزشکان یا سایر متخصصان سلامت روان که در زمینه تروما و کار با کودکان آموزش دیدهاند، استفاده شود.
جمعبندی
ارزیابی PTSD در کودکان و نوجوانان یک حوزه تخصصی است که نیازمند درک عمیق از مراحل رشد و شیوههای منحصر به فرد ابراز هیجان در این گروه سنی است. شاخص واکنش PTSD دانشگاه UCLA با رویکرد چندوجهی و محتوای حساس به رشد، ابزاری قدرتمند در دستان متخصصان برای شناسایی کودکانی است که در سکوت رنج میبرند. تشخیص دقیق و به موقع با استفاده از چنین ابزارهایی، اولین و مهمترین گام برای فراهم کردن حمایت درمانی لازم و کمک به کودکان برای بازیابی احساس امنیت و ساختن آیندهای سالم است.
دعوت به مشاوره و خودشناسی: اگر نگران تأثیر یک رویداد سخت بر فرزندتان هستید
والدین اغلب بهترین مشاهدهگران تغییرات رفتاری و هیجانی فرزندانشان هستند. اگر پس از یک رویداد دشوار (مانند یک حادثه، بیماری جدی یا از دست دادن)، متوجه تغییراتی مانند افزایش ترسها، مشکلات خواب، پرخاشگری یا گوشهگیری در فرزندتان شدهاید، به غریزه خود اعتماد کنید. صحبت با یک متخصص سلامت روان کودک میتواند به شما کمک کند تا بفهمید این تغییرات طبیعی هستند یا به حمایت تخصصی نیاز دارند.
تماس با تسکین روان برای مشاوره کودک و نوجواندریافت راهنمایی حرفهای، بهترین هدیهای است که میتوانید برای محافظت از سلامت روان بلندمدت فرزندتان به او بدهید.
دعوت به تعامل: چالشهای درک دنیای کودکان پس از تروما
یکی از بزرگترین چالشها برای بزرگسالان، درک دنیای درونی کودکی است که یک رویداد سخت را تجربه کرده. به نظر شما، مهمترین کاری که والدین، معلمان و اطرافیان میتوانند برای ایجاد احساس امنیت در یک کودک پس از چنین تجربهای انجام دهند چیست؟ نظرات و ایدههای خود را با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
شاخص واکنش PTSD دانشگاه UCLA چیست؟
این شاخص یک ابزار ارزیابی جامع است که به طور خاص برای سنجش علائم PTSD و واکنشهای پس از تروما در کودکان و نوجوانان (معمولاً سنین ۷ تا ۱۷ سال) طراحی شده است. این ابزار نسخههای مختلفی برای کودک، والدین/مراقبان و مصاحبهگر دارد.
چرا برای ارزیابی PTSD در کودکان به ابزار جداگانه نیاز است؟
کودکان و نوجوانان تروما را به شیوههای متفاوتی نسبت به بزرگسالان ابراز میکنند. علائم آنها ممکن است شامل بازیهای تکراری، مشکلات رفتاری، یا علائم جسمی باشد. ابزارهای تخصصی مانند شاخص UCLA این تفاوتهای رشدی را در نظر میگیرند و از زبان و مثالهای متناسب با سن استفاده میکنند.
چه کسی میتواند از این ابزار استفاده کند؟
اجرای این شاخص نیازمند تخصص و آموزش در زمینه سلامت روان کودک و نوجوان و تروما است. روانشناسان کودک، روانپزشکان و مددکاران اجتماعی بالینی آموزشدیده افرادی هستند که میتوانند از این ابزار به شکل ایمن و موثر استفاده کنند.
آیا والدین میتوانند از این پرسشنامه برای ارزیابی فرزند خود استفاده کنند؟
خیر. اگرچه نسخه والدین بخشی از ارزیابی است، اما تفسیر نتایج و تشخیص نهایی باید توسط یک متخصص انجام شود. استفاده نادرست از این ابزار میتواند منجر به نگرانی بیمورد و برچسبزنی نادرست به کودک شود. در صورت نگرانی، بهترین اقدام مراجعه به یک متخصص سلامت روان کودک است.
واژهنامه
- شاخص واکنش PTSD دانشگاه UCLA (UCLA PTSD Reaction Index): یک ابزار ارزیابی استاندارد و جامع که به طور خاص برای سنجش علائم PTSD در کودکان و نوجوانان بر اساس معیارهای DSM-5 طراحی شده است.
- حساس به رشد (Developmentally Sensitive): رویکرد یا ابزاری در روانشناسی که مراحل مختلف رشد شناختی، هیجانی و اجتماعی کودکان و نوجوانان را در نظر میگیرد و متناسب با آن طراحی میشود.
- رویکرد چندinformant (Multi-informant Approach): روشی در ارزیابی بالینی، به ویژه برای کودکان، که در آن اطلاعات از منابع متعدد (مانند خود کودک، والدین، معلمان و مشاهدات بالینی) جمعآوری میشود تا یک تصویر کامل و معتبر به دست آید.
- اختلال عملکردی (Functional Impairment): تأثیر منفی علائم یک اختلال بر توانایی فرد برای عملکرد مؤثر در حوزههای مهم زندگی مانند تحصیل، کار، روابط اجتماعی و خانوادگی.
منابع
- Steinberg, A. M., Brymer, M. J., Decker, K. B., & Pynoos, R. S. (2004). The University of California at Los Angeles Post-traumatic Stress Disorder Reaction Index. Current psychiatry reports, 6(2), 96-100.
- Pynoos, R. S., et al. (1998). The UCLA PTSD Reaction Index. UCLA Trauma Psychiatry Program.
- National Child Traumatic Stress Network (NCTSN). (n.d.). Assessment of PTSD and Trauma. [لینک]
این مطلب جایگزین تشخیص یا درمان حرفهای نیست.
برای تصمیمهای پزشکی با متخصص مشورت کنید.
