آزمون رغبت‌سنج استرانگ: چرا به برخی مشاغل «کشش» داریم و به برخی نه؟

آزمون رغبت‌سنج استرانگ (SII) چیست؟

آزمون رغبت‌سنج استرانگ (Strong Interest Inventory یا به اختصار SII) یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین ابزارهای روان‌سنجی در حوزه مشاوره شغلی است که قدمت آن به حدود یک قرن پیش بازمی‌گردد. ایده اصلی این آزمون ساده اما قدرتمند است: اگر علایق شما شبیه به علایق افرادی باشد که در یک شغل خاص موفق و راضی هستند، احتمالاً شما هم از آن شغل یا مشاغل مشابه لذت خواهید برد. این آزمون توانایی، مهارت یا هوش شما را نمی‌سنجد؛ بلکه صرفاً نقشه علایق شما را ترسیم می‌کند. هدف آن پاسخ به این سوال است: «من به چه نوع فعالیت‌ها، موضوعات و محیط‌های کاری تمایل دارم؟»

این ابزار با پرسیدن سوالاتی درباره فعالیت‌های مختلف (مثل تعمیر وسایل، نوشتن داستان، مدیریت یک تیم)، موضوعات درسی، مشاغل و سرگرمی‌ها، یک پروفایل جامع از رغبت‌های شما تهیه می‌کند. این پروفایل به شما و مشاور شغلی‌تان کمک می‌کند تا «خانواده‌ای از مشاغل» را پیدا کنید که با شخصیت و علایق شما بیشترین همخوانی را دارند.

ستون فقرات آزمون استرانگ: مدل هالند (RIASEC)

قدرت اصلی آزمون استرانگ در تکیه بر یک نظریه بسیار معتبر به نام مدل هالند (RIASEC)^۲ است. جان هالند، روان‌شناس برجسته، معتقد بود که افراد و محیط‌های کاری را می‌توان بر اساس شش تیپ شخصیتی-شغلی دسته‌بندی کرد. این شش تیپ که با حروف اختصاری RIASEC شناخته می‌شوند، عبارتند از:

• واقع‌گرا (Realistic - R): افرادی که کار با اشیاء، ابزار، ماشین‌آلات و حیوانات را دوست دارند. آن‌ها عمل‌گرا و اهل کارهای فنی هستند. (مثال: مهندس مکانیک، نجار، جراح)
• جستجوگر (Investigative - I): افرادی که به مشاهده، یادگیری، تحلیل و حل مسائل پیچیده علاقه‌مندند. آن‌ها متفکر و کنجکاو هستند. (مثال: پژوهشگر، پزشک، برنامه‌نویس)
• هنری (Artistic - A): افرادی که به فعالیت‌های خلاقانه، ابراز وجود و کار در محیط‌های غیرساختارمند تمایل دارند. آن‌ها احساساتی و نوآور هستند. (مثال: نویسنده، گرافیست، بازیگر)
• اجتماعی (Social - S): افرادی که از کار کردن با دیگران، کمک، آموزش و ارائه خدمات لذت می‌برند. آن‌ها همدل و حامی هستند. (مثال: مشاور، معلم، پرستار)
• متهور یا کارآفرین (Enterprising - E): افرادی که به رهبری، متقاعد کردن دیگران و دستیابی به اهداف سازمانی یا اقتصادی علاقه دارند. آن‌ها جاه‌طلب و پرانرژی هستند. (مثال: مدیر فروش، وکیل، کارآفرین)
• قراردادی (Conventional - C): افرادی که کار با داده‌ها، پیروی از رویه‌ها و نظم و ترتیب را ترجیح می‌دهند. آن‌ها دقیق و سازمان‌یافته هستند. (مثال: حسابدار، کارمند بانک، تحلیلگر داده)

آزمون استرانگ، فراتر از یک کد سه‌حرفی

اگرچه کد هالند بسیار مفید است، اما گزارش کامل آزمون استرانگ اطلاعات بسیار غنی‌تری در اختیار شما قرار می‌دهد. این گزارش معمولاً شامل چند بخش کلیدی دیگر است:

• مقیاس‌های رغبت پایه (Basic Interest Scales): این بخش علایق شما را در حوزه‌های جزئی‌تر مانند علوم، ریاضیات، موسیقی، هنر، ورزش و نویسندگی بررسی می‌کند و تصویری دقیق‌تر از چیزهایی که به آن‌ها «کشش» دارید، ارائه می‌دهد.
• مقیاس‌های شغلی^۳ (Occupational Scales): این بخش یکی از منحصربه‌فردترین ویژگی‌های آزمون استرانگ است. در اینجا، الگوی علایق شما مستقیماً با الگوی علایق افراد شاغل و راضی در بیش از ۱۰۰ شغل مختلف مقایسه می‌شود. این مقایسه به شما نشان می‌دهد که تا چه حد شبیه به یک کتابدار، مهندس نرم‌افزار یا فیزیوتراپیست «فکر می‌کنید».
• مقیاس‌های سبک شخصی (Personal Style Scales): این مقیاس‌ها ترجیحات شما را در مورد سبک کار، محیط یادگیری، سبک رهبری، ریسک‌پذیری و کار تیمی می‌سنجند و به درک بهتر تناسب شما با فرهنگ‌های سازمانی مختلف کمک می‌کنند.

کاربردهای عملی آزمون استرانگ در زندگی واقعی

دانستن پروفایل رغبت‌هایتان می‌تواند در موقعیت‌های مختلف زندگی به شما کمک کند. برخی از مهم‌ترین کاربردهای این آزمون عبارتند از:

• انتخاب رشته تحصیلی: برای دانش‌آموزان و دانشجویانی که در انتخاب رشته مردد هستند، استرانگ می‌تواند حوزه‌هایی را مشخص کند که احتمالاً از مطالعه در آن‌ها لذت بیشتری خواهند برد.
• برنامه‌ریزی و تغییر مسیر شغلی: برای بزرگسالانی که از شغل فعلی خود راضی نیستند یا به دنبال یک تغییر بزرگ هستند، این آزمون می‌تواند گزینه‌های جدیدی را پیش روی آن‌ها بگذارد که شاید قبلاً به آن‌ها فکر نکرده بودند.
• درک عدم رضایت شغلی: گاهی اوقات ما در شغل مناسبی هستیم اما از آن راضی نیستیم. استرانگ می‌تواند به ما کمک کند بفهمیم آیا این عدم رضایت ناشی از عدم همخوانی علایق ما با وظایف روزمره است یا دلایل دیگری دارد.
• شروع گفت‌وگو در مشاوره شغلی: نتایج این آزمون یک زبان مشترک و یک نقطه شروع ساختاریافته برای جلسات مشاوره شغلی فراهم می‌کند و به مراجع و مشاور کمک می‌کند تا کاوش عمیق‌تری داشته باشند.

جمع‌بندی

آزمون رغبت‌سنج استرانگ یک ابزار قدرتمند برای خودشناسی شغلی است. این آزمون به شما نمی‌گوید «باید» چه کاره شوید، بلکه مانند یک نقشه، سرزمین علایق شما را نشان می‌دهد و مسیرهایی را پیشنهاد می‌کند که احتمالاً از پیمودن آن‌ها لذت خواهید برد. به یاد داشته باشید که علاقه تنها یکی از قطعات پازل رضایت شغلی است. یک انتخاب آگاهانه نیازمند در نظر گرفتن همزمان علایق (که استرانگ می‌سنجد)، ارزش‌ها، مهارت‌ها و واقعیت‌های بازار کار است.

استفاده از نتایج این آزمون به عنوان یک راهنما برای کاوش، پرسیدن سوالات عمیق‌تر از خود و گفت‌وگو با یک مشاور شغلی، می‌تواند اولین قدم برای ساختن یک مسیر حرفه‌ای معنادار و رضایت‌بخش باشد.

مطالب مرتبط

برای درک بهتر مدل هالند و آشنایی با سایر ابزارهای خودشناسی شغلی، مطالعه مقالات زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:

• آزمون خودراهبر (SDS): چگونه با مدل هالند برای خود یک «کد شغلی» بسازیم؟
• از کد تا انتخاب: راهنمای عملی آزمون Career Key برای تبدیل تیپ شغلی به مسیر واقعی
• وقتی علاقه کافی نیست: نقش ارزش‌های شغلی در رضایت حرفه‌ای (معرفی مقیاس CVS)
• آزمون‌های رغبت‌سنج کودر (Kuder): راهنمای مسیر شغلی نوجوان از مدرسه تا دانشگاه

دعوت به تعامل: آیا تا به حال چنین «کششی» را به شغلی حس کرده‌اید؟

منابع

1. The Myers-Briggs Company. (2024). Strong Interest Inventory Assessment. Retrieved from https://www.themyersbriggs.com/en-US/Products-and-Services/Strong
2. Niles, S. G., & Bowlsbey, J. H. (2022). Career development interventions (6th ed.). Pearson.
3. Donnay, D. A. C., Morris, M. L., Schaubhut, N. A., & Thompson, R. C. (2005). Strong Interest Inventory Manual (Revised ed.). CPP, Inc.