عشق یک زبان جهانی است، اما گویشهای بیشماری دارد. در دنیای روابط عاطفی، ما اغلب انتظار داریم شریک زندگیمان به گویش ما صحبت کند. اما وقتی یکی از طرفین روی طیف اوتیسم (ASD)۱ قرار دارد، ممکن است زبان عشق او کاملاً متفاوت باشد. این تفاوت نه به معنای نبود عشق، بلکه دعوتی برای یادگیری یک گویش جدید و عمیقتر است. درک این تفاوتها کلید ساختن یک ارتباط عاطفی سالم، پایدار و موثر است.
کلیشهها را کنار بگذاریم: عشق در دنیای اوتیسم
یکی از بزرگترین و آسیبزنندهترین کلیشهها این است که افراد اوتیستیک فاقد همدلی یا توانایی برقراری ارتباط عاطفی هستند. این تصور کاملاً نادرست است. افراد اوتیستیک احساسات عمیقی را تجربه میکنند، اما ممکن است پردازش و ابراز آنها به شیوهای متفاوت از افراد نوروتیپیکال (غیر اوتیستیک) باشد. مشکل اصلی اغلب در ضعف نظریه ذهن (Theory of Mind)۲ است، یعنی دشواری در درک مستقیم افکار، نیتها و احساسات دیگران بدون بیان صریح آنها [۱].
بنابراین، عشق برای یک فرد اوتیستیک ممکن است کمتر درباره خواندن ذهن و بیشتر درباره اعتماد، وفاداری و حمایت عملی باشد. آنها ممکن است به جای گفتن «دوستت دارم» با کلمات، این حس را با اطمینان از اینکه ماشین شما بنزین کافی دارد یا با مرتب کردن کتابهایتان بر اساس حروف الفبا نشان دهند. این اعمال، گویش عاشقانه آنهاست.
رمزگشایی از زبان عشق افراد اوتیستیک
برای برقراری یک ارتباط مؤثر، باید زبان عشق شریک زندگی خود را یاد بگیریم. در مورد افراد اوتیستیک، این زبان اغلب شامل مؤلفههایی است که در مدلهای سنتی کمتر به آنها پرداخته شده است.
ابراز عشق از طریق اعمال و حمایت عملی
برای بسیاری از افراد اوتیستیک، عشق یک «فعل» است تا یک «صفت». آنها ممکن است علاقه خود را با حل یک مشکل برای شما، انجام دادن کاری که برایتان دشوار است، یا به اشتراک گذاشتن اطلاعات دقیق در مورد موضوع مورد علاقهشان (که به آن علاقه خاص یا Special Interest میگویند) نشان دهند. این اشتراکگذاری، دعوت شما به دنیای درونی و امن آنهاست و یکی از بزرگترین نشانههای اعتماد و محبت محسوب میشود.
اهمیت روتین و پیشبینیپذیری به عنوان نشانه عشق
دنیای اطراف برای یک فرد اوتیستیک میتواند بسیار پر هرجومرج و غیرقابل پیشبینی باشد. روتینها و ساختارها، پناهگاهی امن برای کاهش اضطراب ایجاد میکنند. وقتی یک فرد اوتیستیک شما را در روتینهای روزانه خود میگنجاند—مثلاً همیشه شبها با هم یک فیلم خاص میبینید یا هر آخر هفته به یک کافه ثابت میروید—این نشانه عمیقی از عشق و تعهد است. او با این کار، شما را به بخشی از دنیای امن و قابل پیشبینی خود تبدیل کرده است.
ارتباط مستقیم و صادقانه به جای کنایه
ارتباطات غیرمستقیم، کنایهها و حرفهای دوپهلو برای افراد اوتیستیک گیجکننده و اضطرابآور است. در نتیجه، زبان عشق آنها بر پایه صداقت و شفافیت بنا شده است. ارتباط کلامی مستقیم۳، مانند گفتن دقیق خواستهها و نیازها، برای آنها ارزشمندترین هدیه است. اگر شریک زندگی شما اوتیستیک است، به جای اینکه انتظار داشته باشید ناراحتی شما را از روی چهرهتان بخواند، به سادگی و بدون قضاوت بگویید: «وقتی این کار را میکنی، من احساس ناراحتی میکنم.» این شفافیت، مسیر عشق را هموار میکند.
چالشهای رایج در ارتباطات عاطفی و راههای عبور از آنها
شناخت تفاوتها به معنای نادیده گرفتن چالشها نیست. درک این موانع به زوجین کمک میکند تا با همدلی بیشتری با آنها روبرو شوند.
تفسیر اشتباه زبان بدن و نشانههای غیرکلامی
افراد اوتیستیک ممکن است در برقراری تماس چشمی یا تفسیر حالات چهره و زبان بدن دیگران دچار مشکل باشند. این موضوع نباید به عنوان بیعلاقگی یا بیتوجهی تعبیر شود. یک فرد اوتیستیک ممکن است در حالی که به زمین نگاه میکند، با تمام وجود به حرفهای شما گوش دهد، زیرا حذف محرکهای دیداری به او کمک میکند تا روی کلمات شما تمرکز کند [۲].
تأثیر حساسیتهای حسی بر صمیمیت
بسیاری از افراد اوتیستیک دچار حساسیتهای حسی۴ هستند. این یعنی برخی بوها، صداها، نورها یا حتی لمسها میتواند برایشان بسیار آزاردهنده باشد. این موضوع میتواند بر صمیمیت فیزیکی تأثیر بگذارد. ممکن است یک آغوش محکم برای آنها دردناک باشد، در حالی که یک فشار ملایم روی دست آرامشبخش است. گفتگوی باز و صادقانه درباره آنچه لذتبخش و آنچه ناخوشایند است، برای ایجاد یک رابطه فیزیکی سالم ضروری است.
راهکارهای عملی برای ساختن پل ارتباطی
برای ایجاد یک رابطه موفق، هر دو طرف باید تلاش کنند. در اینجا چند توصیه برای هر دو شریک زندگی ارائه میشود:
- برای شریک زندگی نوروتیپیکال: صبور باشید و کنجکاو. سؤال بپرسید و فرض نکنید که نیتها را میدانید. نیازهای خود را به طور مستقیم بیان کنید. به جای تمرکز بر آنچه «نیست» (مانند تماس چشمی)، بر آنچه «هست» (مانند وفاداری و حمایت) تمرکز کنید.
- برای فرد اوتیستیک: سعی کنید نیازهای خود را (مثلاً نیاز به تنهایی برای بازیابی انرژی) برای شریک زندگیتان توضیح دهید. به یاد داشته باشید که شریک شما ممکن است به ابراز محبت کلامی یا فیزیکی نیاز داشته باشد؛ با هم راههایی را پیدا کنید که برای هر دوی شما راحت باشد.
- برای هر دو: یک «دفترچه راهنمای رابطه» برای خودتان بسازید. در آن بنویسید که هر کدام از شما در شرایط استرس، خوشحالی یا ناراحتی به چه چیزی نیاز دارید. این کار حدس و گمان را کاهش میدهد و به درک متقابل کمک میکند.
جمعبندی: عشق، ترجمه متقابل دو فرهنگ است
رابطه با یک فرد اوتیستیک مانند ارتباط بین دو فرهنگ متفاوت است. هر دو فرهنگ زیبا و معتبر هستند، اما زبان، آداب و رسوم متفاوتی دارند. موفقیت در این رابطه به معنای تسلط یکی بر دیگری نیست، بلکه به معنای تبدیل شدن به مترجمانی ماهر برای یکدیگر است.
عشق افراد اوتیستیک شاید در نگاه اول پیچیده به نظر برسد، اما در هسته خود، بر پایه اصولی جهانی بنا شده است: صداقت، اعتماد و تعهد عمیق. با کنار گذاشتن انتظارات کلیشهای و گشودن قلب و ذهن خود به روی یک زبان عشق متفاوت، میتوان رابطهای ساخت که نه تنها پایدار، بلکه به شکلی منحصر به فرد زیبا و غنی باشد.
مطالب مرتبط
برای درک بهتر جنبههای مختلف روابط عاطفی و اوتیسم، مطالعه مقالات زیر را به شما پیشنهاد میکنیم:
دعوت به تعامل
• آیا شما یا شریک زندگیتان تجربهای مشابه در زمینه زبان عشق متفاوت دارید؟ دیدگاهها و تجربیات خود را در بخش نظرات با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
• اگر احساس میکنید در درک متقابل با چالش روبرو هستید، صحبت با یک متخصص زوجدرمانی که با اوتیسم آشنایی دارد، میتواند بسیار راهگشا باشد.
واژهنامه
- طیف اوتیسم (Autism Spectrum Disorder - ASD): یک وضعیت عصبی-رشدی که بر نحوه تعامل، ارتباط و درک فرد از جهان تأثیر میگذارد. واژه «طیف» به این دلیل استفاده میشود که علائم و ویژگیها در هر فرد بسیار متفاوت است.
- نظریه ذهن (Theory of Mind): توانایی شناختی برای درک اینکه دیگران دارای ذهن، باورها، امیال و نیتهای متفاوتی از خود ما هستند. چالش در این زمینه میتواند درک نشانههای اجتماعی غیرصریح را برای افراد اوتیستیک دشوار کند.
- ارتباط کلامی مستقیم (Direct Verbal Communication): شیوهای از گفتگو که در آن پیامها به صورت واضح، صریح و بدون ابهام یا کنایه بیان میشوند. این سبک ارتباطی اغلب توسط افراد اوتیستیک ترجیح داده میشود.
- حساسیتهای حسی (Sensory Sensitivities): تجربه پردازش حسی متفاوت که در آن فرد ممکن است به محرکهایی مانند نور، صدا، بو یا لمس، بیش از حد (Hyper-sensitive) یا کمتر از حد (Hypo-sensitive) واکنش نشان دهد.
منابع
- Baron-Cohen, S. (2009). Autism: The Empathizing-Systemizing (E-S) Theory. *Annals of the New York Academy of Sciences*, 1156(1), 68-80.
- Gernsbacher, M. A., & Yergeau, M. (2019). Empirical Failures of the Claim That Autistic People Lack a Theory of Mind. *Archives of Scientific Psychology*, 7(1), 102–118.
این مطلب جایگزین تشخیص یا درمان حرفهای نیست.
برای تصمیمهای پزشکی با متخصص مشورت کنید.
