در فرآیند پیچیده تشخیص اختلال طیف اوتیسم، هیچکس به اندازه والدین، داستان فرزندشان را نمیداند. آنها شاهد اولین لبخندها، اولین کلمات، اولین قدمها و همچنین اولین چالشها بودهاند. در حالی که ابزارهایی مانند ADOS-2 بر مشاهده رفتار فعلی کودک تمرکز دارند، بخش حیاتی دیگری از پازل تشخیصی، نگاه به گذشته و ترسیم نقشه رشد کودک از ابتدا است. اینجاست که «مصاحبه تشخیصی اوتیسم – نسخه تجدیدنظرشده» یا ADI-R۱ وارد میدان میشود؛ ابزاری که هنر گوش سپردن فعالانه به روایت والدین را به یک فرآیند علمی و ساختاریافته تبدیل میکند.
ADI-R چیست؟ سفری به گذشته برای درک امروز
ADI-R یک مصاحبه بالینی جامع و ساختاریافته است که با والدین یا مراقبان اصلی کودک انجام میشود تا اطلاعات دقیقی درباره تاریخچه رشدی۲ و رفتارهای مرتبط با اوتیسم از بدو تولد تا کنون جمعآوری شود. این ابزار به متخصصان کمک میکند تا الگوهای رفتاری را در طول زمان بررسی کرده و بفهمند که علائم چه زمانی شروع شده و چگونه تکامل یافتهاند. برخلاف یک گفتوگوی معمولی، ADI-R از یک پروتکل دقیق با حدود ۹۳ سوال پیروی میکند تا اطمینان حاصل شود که تمام حوزههای کلیدی مرتبط با اوتیسم به طور کامل پوشش داده میشوند. [۱]
این مصاحبه به ویژه بر دوره سنی ۴ تا ۵ سالگی تمرکز دارد، زیرا بسیاری از رفتارهای کلیدی مرتبط با اوتیسم در این دوره به وضوح قابل مشاهده هستند. با این حال، کل سیر رشد کودک مورد بررسی قرار میگیرد تا یک تصویر کامل و پویا از نقاط قوت و چالشهای او ترسیم شود.
چه سوالاتی در ADI-R پرسیده میشود؟ سه حوزه کلیدی
سوالات ADI-R به طور خاص برای ارزیابی سه حوزه اصلی علائم که در معیارهای تشخیصی اوتیسم آمده است، طراحی شدهاند. متخصص با پرسیدن سوالات دقیق و مثالهای عینی، به والدین کمک میکند تا مشاهدات روزمره خود را به اطلاعات بالینی قابل استفاده تبدیل کنند.
تعامل اجتماعی متقابل
در این بخش، سوالات بر کیفیت روابط اجتماعی کودک تمرکز دارند. برای مثال، ممکن است پرسیده شود: «آیا وقتی کوچک بود، برای نشان دادن چیزی که برایش جالب بود، به سمت شما اشاره میکرد و نگاهتان میکرد؟»، «چگونه با همسالان خود بازی میکرد؟ آیا به بازیهای تخیلی مشترک علاقه داشت یا ترجیح میداد تنها باشد؟» یا «آیا میتوانست احساسات دیگران را از روی چهرهشان تشخیص دهد؟»
ارتباط کلامی و غیرکلامی
این حوزه به بررسی تاریخچه رشد زبان و استفاده از ارتباط غیرکلامی۳ میپردازد. سوالاتی مانند: «اولین کلماتش را چه زمانی گفت؟»، «آیا از ژستها و حالات چهره برای برقراری ارتباط استفاده میکرد؟»، «آیا کلمات یا عباراتی را که میشنید، فوراً یا با تأخیر تکرار میکرد (پژواکگویی)؟» یا «آیا مکالماتش حالت 주고받نی داشت یا بیشتر شبیه یک مونولوگ بود؟» در این بخش مطرح میشوند.
رفتارهای تکراری و علایق محدود
بخش سوم به بررسی الگوهای رفتاری، علایق و فعالیتهای تکراری و محدود اختصاص دارد. سوالات این حوزه شامل مواردی مانند: «آیا حرکات بدنی تکراری مانند بالبال زدن یا چرخیدن داشت؟»، «آیا به شکل غیرمعمولی به اشیاء یا بخشهایی از آنها (مثلاً چرخ ماشین اسباببازی) علاقهمند بود؟»، «آیا در مقابل تغییرات کوچک در برنامههای روزمره مقاومت نشان میداد؟» و «آیا علایق بسیار شدید و خاصی داشت که تمام فکرش را مشغول میکرد؟» این سوالات به شناسایی رفتارهای کلیشهای۴ کمک میکنند.
تجربه مصاحبه برای والدین: فضایی برای شنیده شدن
مصاحبه ADI-R میتواند برای والدین یک تجربه عاطفی باشد. بازگشت به گذشته و یادآوری نگرانیها و چالشهای اولیه ممکن است دشوار باشد. به همین دلیل، بسیار مهم است که این مصاحبه توسط یک متخصص آموزشدیده و همدل انجام شود که بتواند فضایی امن، بدون قضاوت و حمایتی ایجاد کند. والدین نباید احساس کنند که در حال امتحان پس دادن هستند یا به خاطر به یاد نیاوردن جزئیات کوچک، مقصرند. هدف این مصاحبه، سرزنش نیست، بلکه درک عمیقتر کودک از طریق چشمان کسانی است که او را بهتر از هر کسی میشناسند.
این مصاحبه فرصتی است تا والدین تمام مشاهدات و نگرانیهای خود را که شاید پیش از این جایی برای بیان کامل آنها پیدا نکرده بودند، به اشتراک بگذارند. روایت آنها، دادههای ارزشمندی را فراهم میکند که از هیچ راه دیگری قابل دستیابی نیست.
نقش ADI-R در کنار سایر ابزارها
ADI-R یک ابزار قدرتمند است، اما مانند سایر ابزارها، به تنهایی برای تشخیص کافی نیست. اطلاعات به دست آمده از ADI-R (گذشته) باید در کنار دادههای حاصل از مشاهده مستقیم رفتار فعلی کودک (که معمولاً از طریق ابزار ADOS-2 انجام میشود) قرار گیرد. این ترکیب به متخصصان اجازه میدهد تا یک تصویر جامع و کامل به دست آورند. اطلاعات ADI-R به تشخیص افتراقی۵ نیز کمک میکند؛ یعنی تمایز قائل شدن بین اوتیسم و سایر شرایطی که ممکن است علائم مشابهی داشته باشند، مانند اختلالات شدید زبانی یا محرومیتهای محیطی. [۲]
علاوه بر این، مقیاسهای درجهبندی مانند CARS-2 و SRS-2 میتوانند به سنجش شدت علائم فعلی در محیطهای مختلف کمک کرده و تصویر تشخیصی را کاملتر کنند.
جمعبندی
مصاحبه تشخیصی اوتیسم (ADI-R) ستون فقرات جمعآوری تاریخچه رشدی در فرآیند ارزیابی اوتیسم است. این ابزار با تبدیل روایت والدین به دادههای ساختاریافته، به متخصصان کمک میکند تا الگوهای رفتاری کودک را در طول زمان درک کرده و به تشخیصی دقیق و معتبر دست یابند. این مصاحبه نه تنها یک ابزار علمی است، بلکه فرصتی برای والدین است تا در فضایی امن شنیده شوند و دانش منحصر به فرد خود از فرزندشان را در اختیار تیم درمانی قرار دهند. ترکیب اطلاعات حاصل از ADI-R با مشاهدات مستقیم و سایر ارزیابیها، بهترین راه برای رسیدن به درکی جامع از نیازهای کودک و برداشتن اولین قدمها در مسیر حمایت مؤثر است.
دعوت به مشاوره و خودشناسی: وقتی شما بهترین راوی داستان فرزندتان هستید
به عنوان والدین، شما متخصصترین فرد در مورد فرزند خود هستید. روایت شما از مسیر رشد او، ارزشمندترین اطلاعاتی است که میتواند به درک چالشها و توانمندیهایش کمک کند. اگر در مسیر ارزیابی تشخیصی قرار دارید و احساس میکنید نیاز به فضایی برای بیان نگرانیها و سازماندهی مشاهدات خود دارید، ما در کلینیک تسکین روان آمادهایم تا به شما گوش دهیم و در این سفر راهنمای شما باشیم.
تماس با تسکین روان برای رزرو وقت مشاورهبا تماس با ما میتوانید درباره فرآیندهای ارزیابی و خدمات مشاورهای حمایتی برای والدین اطلاعات بیشتری کسب کنید.
دعوت به تعامل: روایت شما از این مسیر چیست؟
تجربه مصاحبه رشدی و بازگویی خاطرات فرزندتان میتواند برای والدین بسیار عمیق و گاهی چالشبرانگیز باشد. اگر تجربهای در این زمینه دارید یا سوالی ذهن شما را به خود مشغول کرده است، میتوانید در بخش دیدگاهها با دیگران به اشتراک بگذارید. به اشتراک گذاشتن این مقاله با والدینی که در آستانه فرآیند ارزیابی هستند، میتواند به کاهش اضطراب و افزایش آگاهی آنها کمک کند.
سوالات متداول
مصاحبه ADI-R چقدر طول میکشد؟
این مصاحبه بسیار جامع و دقیق است و معمولاً بین ۱.۵ تا ۲.۵ ساعت زمان میبرد. این زمان برای اطمینان از پوشش کامل تمام جنبههای رشدی کودک ضروری است و به متخصص اجازه میدهد تا تصویر دقیقی از تاریخچه کودک به دست آورد.
اگر جزئیات سالهای اولیه کودکم را به خاطر نیاورم چه میشود؟
این کاملاً طبیعی است و والدین نباید نگران باشند. متخصص آموزشدیده برای اجرای ADI-R میداند که چگونه با پرسیدن سوالات راهنما به شما در یادآوری کمک کند. هدف، جمعآوری بهترین تصویر ممکن است، نه یک گزارش بینقص و کامل.
آیا ADI-R به تنهایی برای تشخیص اوتیسم کافی است؟
خیر. ADI-R یک بخش حیاتی از پازل تشخیصی است اما به تنهایی کافی نیست. نتایج آن باید در کنار ابزارهای مشاهده مستقیم مانند ADOS-2 و ارزیابیهای بالینی دیگر تفسیر شود تا یک تشخیص جامع و معتبر حاصل گردد.
واژهنامه
- مصاحبه تشخیصی اوتیسم (Autism Diagnostic Interview-Revised - ADI-R): یک مصاحبه بالینی ساختاریافته با والدین برای جمعآوری اطلاعات دقیق درباره تاریخچه رشد و رفتارهای مرتبط با اوتیسم.
- تاریخچه رشدی (Developmental History): گزارشی جامع از سیر رشد کودک در حوزههای مختلف (حرکتی، زبانی، اجتماعی و شناختی) از بدو تولد تا کنون.
- ارتباط غیرکلامی (Nonverbal Communication): انتقال پیام بدون استفاده از کلمات، از طریق ابزارهایی مانند حالات چهره، تماس چشمی، ژستها و زبان بدن.
- رفتارهای کلیشهای (Stereotyped Behaviors): حرکات یا اعمال تکراری و قالبی که هدف مشخصی ندارند، مانند بالبال زدن دستها، چرخیدن یا تکرار کلمات.
- تشخیص افتراقی (Differential Diagnosis): فرآیندی که در آن یک متخصص، بین چند بیماری یا اختلال که علائم مشابهی دارند، تمایز قائل میشود تا به تشخیص دقیقتر دست یابد.
منابع
- Le Couteur, A., Haden, G., Hammal, D., & McConachie, H. (2008). Diagnosing autism spectrum disorders in pre-school children using two standardised assessment instruments: the ADI-R and the ADOS. Journal of autism and developmental disorders, 38(2), 362-372.
- Lord, C., Rutter, M., & Le Couteur, A. (1994). Autism Diagnostic Interview-Revised: a revised version of a diagnostic interview for caregivers of individuals with possible pervasive developmental disorders. Journal of autism and developmental disorders, 24(5), 659-685.
این مطلب جایگزین تشخیص یا درمان حرفهای نیست.
برای تصمیمهای پزشکی با متخصص مشورت کنید.
